Ξέρεις τι είναι το κουκλοθέατρο; Έχεις παρακολουθήσει παραστάσεις κουκλοθεάτρου; Μήπως έχεις γίνει κι εσύ κουκλοπαίχτης; Γνωρίζεις ότι ενώ το κουκλοθέατρο είναι ιδιαίτερα αγαπητό στα παιδιά μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα ήταν θέαμα αποκλειστικά για μεγάλους;
Το κουκλοθέατρο είναι μια μορφή παραστατικής τέχνης που πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του σε αρχαίους πολιτισμούς, άνω των 3000 ετών.
Στην Αρχαία Ελλάδα, τα παλαιότερα γραπτά αρχεία αφορούν στο 422 π.Χ. όταν ο Αριστοτέλης και ο Πλάτωνας αναφέρονται στο κουκλοθέατρο.
Ο Ποθεινός ήταν ο πρώτος επώνυμος κουκλοπαίκτης της αρχαιότητας.
Η αρθρωτή κούκλα ονομάζεται από τους αρχαίους Έλληνες “νευρόσπαστο” (αυτός που κινείται με νήματα) και ο κουκλοπαίκτης “νευροσπάστης”.
Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, αναπτύχθηκαν δύο παράλληλες μεγάλες κουκλοθεατρικές παραδόσεις: ο Καραγκιόζης και ο Φασουλής.
Το 1939, η ζωγράφος Ελένη Θεοχάρη-Περάκη ιδρύει το Κουκλοθέατρο Αθηνών, τον περίφημο “μπαρμπα-Μυτούση”.
Το 1975, η Ευγενία Φακίνου δημιουργεί τη “Ντενεκεδούπολη”, επηρεασμένη από τις τεχνικές θεάτρου αντικειμένου, όπου οι ήρωες είναι ντενεκεδάκια.
Σήμερα, υπάρχουν στη χώρα μας περίπου 50 ενεργοί επαγγελματικοί θίασοι.
Στις 21 Μαρτίου, γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Κουκλοθεάτρου.
Κούκλες κουκλοθεάτρου
Ξέρεις ότι στο κουκλοθέατρο υπάρχουν πολλά είδη κούκλας;
Κάποιες από τις πιο γνωστές κατηγορίες είναι οι παρακάτω:
Μαριονέτα: ολόσωμη κούκλα με κινούμενα μέλη, τα οποία κινούνται με νήματα.
Μαρότα: κινείται με ένα ραβδί που διαπερνά το σώμα και καταλήγει στο κεφάλι.
Γαντόκουκλα: φοριέται στην παλάμη σαν γάντι.
Φιγούρα θεάτρου σκιών: επίπεδη με αρθρωτά μέλη που κινούνται με ξύλα ή σύρματα.
Bunraku: ολόσωμη κούκλα μεγάλου μεγέθους. Την χειρίζονται τρεις κουκλοπαίκτες φανεροί στο κοινό.
Δαχτυλόκουκλα: προσαρμόζεται στα δάχτυλα του χεριού.
Φτιάξε τον δικό σου θίασο
Μπορείς να κατασκευάσεις τις δικές σου αυτοσχέδιες κούκλες με απλά υλικά και διαφορετικές τεχνικές.
Έχεις σκεφτεί να φτιάξεις κούκλες με άχρηστα υλικά;
Με κάλτσες;
Να μεταμορφώσεις ξύλινες κουτάλες και σπάτουλες;
Μπορείς να το κάνεις ακόμα και χωρίς αντικείμενα, χρησιμοποιώντας το σώμα σου. Ναι καλά διάβασες, μπορείς να ζωγραφίσεις, με κατάλληλες μπογιές, διάφορες μορφές στην παλάμη σου ή στα δάχτυλά σου και να επινοήσεις ιστορίες με τα πρόσωπα που απεικονίζουν.
Κοίτα εδώ κάτι μαγικό που βρήκαμε:
Αυτοσχέδια σκηνή
Το κουκλοθέατρο μπορεί να παιχτεί σχεδόν παντού, ακόμα και στον δρόμο, ακόμα και χωρίς σκηνή. Αν δεν έχεις έτοιμη σκηνή κουκλοθεάτρου στο σπίτι σου, μπορείς να φτιάξεις εύκολα μια αυτοσχέδια, με απλά υλικά.
Ιδέες: τραπέζι και τραπεζομάντηλο, 2 καρέκλες δίπλα-δίπλα και ένα μεγάλο ύφασμα ή σεντόνι πάνω τους, ένα μεγάλο χαρτόκουτο, ένα μεγάλο ύφασμα δεμένο σε 2 βεντούζες με γαντζάκια στην κάσα της πόρτας κ.ά.
Ένα κουκλοθέατρο στην παλάμη σου
Μπορεί άραγε να χωρέσει ένα ολόκληρο κουκλοθέατρο στο χέρι σου;
Κι όμως μπορεί!
Αν θέλεις μπορείς να κατασκευάσεις το δικό σου μίνι κουκλοθέατρο για μεγάλες παραστάσεις!
Ένα κουκλοθέατρο που μπορείς να το αποθηκεύσεις πανεύκολα και να το μεταφέρεις παντού!
Τι θα χρειαστείς
Ένα γάντι. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις χειμωνιάτικο γάντι, κήπου, μπάνιου ή οικιακής χρήσης.
Υλικά χειροτεχνίας της επιλογής σου. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις χαρτόνι, τσόχα, βέτεξ, υφάσματα, κλωστές πλεξίματος ή ό,τι άλλο επιθυμείς.
Μαρκαδόρους
Ψαλίδι
Κόλλα
Βέλκρο (σκριτς σκρατς) ή ταινία διπλής όψης
(Πάτα το βελάκι για να δεις τις φωτογραφίες)
Οδηγίες κατασκευής
Επίλεξε την ιστορία της παράστασης που θέλεις να παίξεις, ώστε να φτιάξεις τις απαραίτητες κούκλες και τα κατάλληλα σκηνικά. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις μια έτοιμη ιστορία ή να φτιάξεις τη δική σου.
Κατάγραψε τους χαρακτήρες της ιστορίας και τα σκηνικά που θα χρειαστείς.
Φτιάξε το σκηνικό/ά της ιστορίας με τα υλικά χειροτεχνίας. Προσοχή: το μέγεθος πρέπει να αντιστοιχεί στο εσωτερικό της παλάμης σου. Το σκηνικό σου μπορεί να είναι ένα δάσος, ένα σπίτι, ένα καράβι ή ό,τι άλλο ταιριάζει στην ιστορία σου.
Φτιάξε τις κούκλες με τα υλικά χειροτεχνίας. Προσοχή: το μέγεθος τους πρέπει να αντιστοιχεί στα δάχτυλά σου.
Στερέωσε με το σκριτς σκρατς (βέλκρο) ή με την ταινία διπλής όψης* το σκηνικό στην παλάμη του γαντιού, ώστε να μπορείς να το αλλάζεις, αν χρειάζεται.
Στερέωσε με το σκριτς σκρατς (βέλκρο) ή με την ταινία διπλής όψης* τις κούκλες στα ακροδάχτυλα του γαντιού, ώστε να μπορείς να τις ξεκολλάς και να τις ξανακολλάς όποτε χρειάζεται. Εναλλακτικά μπορείς να φτιάξεις δαχτυλόκουκλες, ώστε να μπορείς να τις φοράς στα δάχτυλα και να τις αφαιρείς με ευκολία.
*Σημείωση: σε περίπτωση που χρησιμοποιήσεις ταινία διπλής όψης ίσως χρειαστεί να την αντικαταστήσεις μετά από λίγο διάστημα.
Η παράσταση αρχίζει…
Βάλε τους θεατές σου να καθίσουν αναπαυτικά. Αν θέλεις, μπορείς να κρυφτείς πίσω από ένα τραπέζι, με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνεται μόνο το χέρι σου.
Φόρεσε το γαντοκουκλοθέατρο και ξεκίνα την παράστασή σου.
Να θυμάσαι ότι πρέπει να κουνάς μόνο το δάχτυλο της κούκλας που μιλάει κάθε φορά. Προσπάθησε να αλλάζεις τη φωνή σου, ώστε κάθε χαρακτήρας της ιστορίας σου να έχει τη δική του φωνή.
Μπορείς να προσθέσεις και μουσική υπόκρουση στο έργο σου, με τη βοήθεια ενός μέλους της οικογένειάς σου.
Αν θέλεις, μπορείς να βιντεοσκοπήσεις τις παραστάσεις σου και να τις στείλεις στους φίλους σου ή να τους καλέσεις σε μια σου παράσταση με βιντεοκλήση, μετά από συνεννόηση με τους γονείς.
Κάτι ακόμα:
Αν θέλεις να θαυμάσεις κούκλες κουκλοθεάτρου από διάφορες χώρες μπορείς να κάνεις μια εικονική περιήγηση στις συλλογές του "Διεθνούς Μουσείου Κουκλοθέατρου" στην Πασαντίνα της Καλιφόρνιας.
“Του κουτιού τα παραμύθια” ήταν μια τηλεοπτική σειρά της δεκαετίας του '80 (μάλλον θα την ξέρουν οι γονείς σου) με πρωταγωνίστρια την Παρασκευούλα, ένα μικρό κορίτσι το οποίο είχε κρυμμένο κάτω από το κρεβάτι του ένα μεγάλο κουτί.
Μέσα σε αυτό το κουτί υπήρχε ένας μαγικός κόσμος γεμάτος παραμύθια από όλη τη γη, τα οποία τα εξιστορούσαν 4 κούκλες, ο Ρούχλας ο Φιόγκος, ο Σεβαστιανός και η Μελιά.
Θες να δεις το πρώτο επεισόδιο της σειράς “Η ωραία και το τέρας”;
Κάτι για τους μεγάλους:
Γιατί να ασχοληθεί το παιδί μου με το κουκλοθέατρο;
Το κουκλοθέατρο τόσο ως θέαμα, όσο και ως δραστηριότητα έχει μεγάλη παιδαγωγική αξία. Προσφέρει στο παιδί ερεθίσματα που το εμπλουτίζουν ψυχικά συναισθηματικά, νοητικά, γνωστικά. Βιώνει τους χώρους του πραγματικού, του συμβολικού και του φανταστικού. Μέσα από τις ιστορίες, το παιδί ταυτίζεται με τις κούκλες, βιώνει καταστάσεις, συναισθήματα, παραδειγματίζεται, αφομοιώνει ηθικούς νόμους, αξίες, απαγορεύσεις, ιδανικά. Το κουκλοθέατρο ενισχύει την ανάπτυξη της φαντασίας, την καλλιέργεια των εκφραστικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων των παιδιών. Έχει όμως ένα ακόμα χάρισμα. Μπορεί να μετατραπεί σε "εξομολογητή", καθώς τα παιδιά μπορούν να κρυφτούν πίσω από το προσωπείο της κούκλας κι έτσι να νιώσουν συναισθηματική ασφάλεια, ώστε να εκθέσουν αβίαστα τον ψυχικό τους κόσμο.
Αλλά και ως δραστηριότητα, το κουκλοθέατρο έχει σημαντική επίδραση στο παιδί, από το ιδιαίτερα ευχάριστο και εποικοδομητικό στάδιο της εικαστικής δημιουργίας της δικής του κούκλας μέχρι το ανέβασμα της κουκλοθεατρικής παράστασης. Με τον τρόπο αυτό, δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά να κατανοήσουν πως έχουν τη δυνατότητα να πλάσουν με τη φαντασία τους τις μορφές που επιθυμούν, να εμψυχώσουν τα άψυχα αυτά αντικείμενα, δίνοντάς τους φωνή, κίνηση και ρόλο και να τις χρησιμοποιήσουν, ως προέκταση του εαυτού τους, για να εξωτερικεύσουν τις εμπειρίες και τα συναισθήματά τους. Έτσι τα παιδιά από δέκτες (θεατές) γίνονται πομποί (δημιουργοί)!
Δραστηριότητα που μπορεί να σου χρησιμεύσει:
Πηγές: "academia.edu" | "openbook.gr" | "etoyshopgr.blogspot.com" |